همه چیز در مورد انفولانزای خوکی
ایوب نژاداحمدی | يكشنبه, ۱۷ آذر ۱۳۹۲، ۰۳:۵۴ ب.ظ
اولین بار در جهان،
بیماری آنفلوانزای خوکی در سال ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ گزارش شد که دنیا درگیر جنگ
جهانی اول بود. موارد مشکوک در ابتدا در اسپانیا دیده شدند، اما سپس
آمریکا نیز به ویروس این بیماری آلوده شد و در نتیجه ۵۰۰ نفر قربانی آن
شدند.آنفلوانزاى خوکی ( Swine flu) یک بیمارى تنفسى خوکها است که توسط
ویروس آنفلوانزاى نوع H۱N۱ ایجاد می شود .
پاییز امسال از لحاظ آنفلوآنزای خوکی بسیار هولناک خواهد بود .حداقل دو سال گرفتار آنفلوانزای خوکی خواهیم بود که طی آن، موج‌های مختلف بیماری بروز می‌کند و هرموج 6 تا 8 هفته طول می کشد... دستان خود را مرتب بشویید ، مانند الزام شستن مداوم دست ها توسط یک جراح.
گروه اجتماعی «فردا» ؛ به گزارش نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت، سالانه افراد بسیار زیادی بر اثر انواع بیماریها جان خود را از دست می دهند که در این میان بیماریهای قلبی و گوارشی و حوادث مختلف در صدر آن قرار دارند. بیماریهایی نیز وجود دارند که علی رغم مسری بودن، به علت اینکه برای جان انسانها کمتر خطرناک هستند به همان نسبت کمتر در معرض توجه جدی قرار داشته اند که بیماری آنفلوانزا یکی از آنهاست.
اما در مورد انواع خاصی از آنفلوانزاها مانند نوع خوکی که اخیرا به اندازه گستره حیات، گسترش یافته است اوضاع متفاوت است. میکروب ها و ویروس هاس بیماری زا در انسان به علت تغییرات و جهش های ژنتیکی در طول زمان در مقابل داروهای موجود مقاوم شده و حتی ممکن است یک بیماری جدید ایجاد شود. برخی از بیماریها بین انسان و حیوان مشترک هستند و از هرکدام به طرف مقابل سرایت می کنند؛ این گونه بیماریها به علت مسری بودن و در تماس بودن انسان و حیوان به مراتب خطرناک تر هستند.
متاسفانه بیماری آنفلوانزا از نوع خوکی دارای تمام شاخصه های یک بیماری مسری و خطرناک است که علی رغم تلاشهای مجدانه مققان پزشکی هنوز داروی موثری برای پیشگیری یا درمان قطعی آن وجود ندارد. (البته این موضوع صرفا به انفلوانزای خوکی مربوط نیست بلکه در مورد تمام انواع آنفلوانزاها صدق می کند) بنابراین آنفلوانزا از حالت یک بیماری معمولی با درجه خطر پایین به یک بیماری کشنده و عالمگیر تبدیل شده و نگرانی جدی تمامی مردم، دولتها و نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت را موجب شده است و در ماههای اخیر به یک بحران جهانی تبدیل شده است.
بنابراین بررسی خاستگاه، انواعَ، علائم، روشهای پیشگیری و درمان، جنبه های سرایت و آمار مرگ ومیر مربوط به آن در ایران و جهان بسیار حایز اهمیت است که به آن می پردازیم.
1- تعریف و انواع
آنفلوانزاى خوکی ( Swine flu) یک بیمارى تنفسى خوکها است که توسط ویروس آنفلوانزاى نوع H۱N۱ ایجاد می شود .این نوع آنفلوآنزا معمولا در خوکها بروز می کند . ویروس‌هاى آنفولانزاى خوکی حد بالایی از آلودگی و بیمارى را سبب می شوند البته آمار مرگ و میر ناشی از آن در میان خوک ها معمولا کم است و کشندگی زیادی ندارد . آنفلوآنزای خوکی معمولا به انسان منتقل نمی شود، هرچند گاهی در موارد نادر این ویروس به انسان، به خصوص افرادی که با خوک ها در تماس نزدیک بودند سرایت می کرد. موارد نادری از انتقال این ویروس از انسان به انسان نیز ثبت شده بود.
ویروس‌هاى انفولانزای خوکی میزبان اصلی شان خوک است اما می توانند مرغ ها و حتی انسانها را آلوده کنند. ویروس‌هاى آنفولانزاى خوکی دائماً تغییر شکل می دهند. البته خوکها به وسیله آنفلوانزاى مرغى هم می توانند آلوده شوند گرچه به اندازه نوع خوکی در این حیوانات مهاجم نیست. ویروس‌هاى آنفلوانزا وقتى از خوک آلوده خوک دیگری را آلوده می کند می تواند تغییر شکل داده و نوع رفتارش نیز تغییر مى کند ، ویروسها می توانند دوباره جور شوند ( یعنى ژن‌ها را با هم عوض مى کنند) و توانایی ویروس ها و همچنین میزبانی خوک برای هر سه نوع آنفلوآنزای خوکی مرغی و انسانی این خطر را ایجاد می کند که ویروس‌هاى جدید که مخلوط انواع خوک ، انسان و نوع ویروس‌هاى آنفلوانزاى مرغى می باشند پدیدار بشوند. با تغییرات در طى سالها انواع متفاوت ویروس‌هاى آنفولانزاى خوک پدیدار شده‌اند.
اما چه چیزی ویروس کنونی را تبدیل به ویروسی خطرناک کرده است؟ ویروس خوکی نیز مانند تمام ویروس های دیگر خود را تغییر می دهد. اگر خوک های مبتلا به آنفلوانزای خوکی همزمان به آنفلوانزای انسانی یا پرندگان نیز مبتلا باشند، این ویروس ها می توانند در بدن حیوان ژن های خود را تعویض کنند. بدین ترتیب نوعی جدید از ویروس به وجود می آید که هم ژن های انسان و هم ژن های حیوان را در خود دارد. این همان اتفاقی است که ظاهرا در مورد ویروس کنونی افتاده است. گونه های “A H1N1 ویروس آنفلوانزا برای نخستین بار در سال 1930 میلادی قرنطینه شدند.
2- خاستگاه و تاریخچه
نخستین ساعات روز شنبه (5 اردیبهشت) بود که واژه “آنفلوانزای خوکی” به رسانه ها راه پیدا کرد، واژه ای که در روزهای اخیر تبدیل به سرخط اصلی اخبار شده است. ابتلا به آنفلوانزای خوکی در روزهای گذشته، برای نخستین بار در مکزیک مشاهده شد و پس از آن نیز در ایالت های جنوبی ایالات متحده، مواردی مشابه گزارش شد. تعداد کشته شدگان و مبتلایان این بیماری در مکزیک در فاصله کوتاهی به هزاران نفر رسید و بانک جهانی برای مقابله با این بیماری، 225 میلیون دلار در اختیار دولت مکزیک قرار داد.
اولین بار در جهان، بیماری آنفلوانزای خوکی در سال ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ گزارش شد که دنیا درگیر جنگ جهانی اول بود. موارد مشکوک در ابتدا در اسپانیا دیده شدند، اما سپس آمریکا نیز به ویروس این بیماری آلوده شد و در نتیجه ۵۰۰ نفر قربانی آن شدند.
احتمالاً بهترین نمونه کشف شده از آنفلوآنزای خوکی یک اپیدمی آنفولانزاى خوکی در میان سربازها در سنگر دیکس نیوجرسى در سال ۱۹۷۶ میلادی است . براى تایید این بیماری در آن سال ۴ نمونه عکس سینه با استفاده از اشعه ایکس وجود دارد که ابتلا به سینه پهلو را در حداقل ۴ سرباز تایید می کند و یک مورد مرگ نیز در آن زمان ثبت شده است . طبق مدارک همه این بیماران سابقاً سالم بوده اند . ویروس بیماری در یک محیط کارآموزى باعث آلودگی یک سرباز گشته بود و به نظر می رسد با پخش مجدود در بین سربازان انتشار یافته و پس از یک ماه بیماری ناپدید گشت .
منبع ویروس، زمان دقیق بروز آن در سربازها ی مستقر در سنگر دیکس و علت انتشار محدود آن و همچنین ناپدید شن بیماری همچنان ناشناس مانده است . آنفلوآنزای سنگر دیکس به دلیل وجود یک ویروس جانورى در جمعیت انسانی متراکم در داخل سنگرها انتشار یافته و ممکن است تماس کامل با حیوانات آلوده در مکان شلوغ سنگر در فصل زمستان پیش آمده باشد . عامل ویروس مسبب این بیماری در سنگر دیکس آنفلوانزاى خوکی (H۱N۱) نامیده شده بود.
یک بروز آلودگى آنفولانزاى خوک در خوکها در ویسکانسین در ۱۹۸۸ میلادی مشاهده شد که منجر به چندین آلودگى انسانها شد ، اگرچه این حالت منتج به اپیدمی آنفلوآنزای خوکی نشد .
در سپتامبر ۱۹۸۸، نیز یک زن حامله ۳۲ ساله به دلیل سینه پهلو بسترى شده بود و پس از ۸ روز مرد ؛ یک ویروس انفلوانزاى خوکی کشف شده بود . در شرح حال او شروع بیماری از چهار روز پیش ذکر شده بود ، بیمار به یک نمایشگاه فستیوال خوک در شهر خود رفته بود و با خوک ها تماس نزدیک داشت.
در گذشته، (CDC) گزارشاتی از احتمال آلودگى انسان به ویروس آنفلوانزا خوک را طی دو سال دریافت کرد اما از دسامبر ۲۰۰۵، تا فوریه ۲۰۰۹، ۱۲ مورد آلودگى انسان به نوع مهاجم به انسان آنفلوانزا آنفلوآنزای خوکی با گزارش شد.
دکتر پیتر کوان، استاد همه گیر شناسی و بهداشت عمومی در کالج دام پزشکی دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی معتقد است: " H1N1 که به نام آنفولانزای اسپانیایی نیز شناخته می شود، به خاطر شیوع یک ویروس متفاوت که در سال 1918 پدیدار شد و باعث از بین رفتن تعداد قابل توجهی از خوک ها و انسان ها گردید، در آغاز "آنفولانزای خوکی" نامیده شد.
احتمال داده می شود که منشاء ویروس H1N1 سال 1918 یک پرنده وحشی بوده باشد ولی منشاء قطعی آن ناشناخته مانده است." آنفولانزای اسپانیایی تا 50 میلیون نفر را در سراسر جهان به هلاکت رساند، که نزدیک به نیمی از آنها جوانان بالغ و سالم بودند.
3- ویژگی ها
خوکها ممکن است به صورت همزمان با چند نوع ویروس متعلق به این زنجیره شامل انواع انسانی و نوع پرندگان آلوده شوند. این حضور همزمان چند نوع ویروس امکان تبادل قطعات ژنی بین ویروس ها را فراهم می کند و منجر به پیدایش نوع جدیدی از ویروس می گردد. خطر اصلی این ویروس نو پدید، آشنا نبودن سیستم ایمنی بدن موجود زنده با عامل بیماریزاست که میتواند عوارض وخیمی ایجاد کند. این عوارض از یک سو عبارت است از گسترش سریع و بی رویه بیماری و از سوی دیگرشدت بیماریزایی و مرگ و میر وسیع آن است.
ابتلای انسان به آنفلوآنزای خوکی معمولاً به صورت تک گیر ونحوه انتقال آن تصادفی واز حیوان به انسان می باشد، اما افزون بر مشاهدات آزمایشگاهی، شواهد تاریخی که از شیوع گسترده و دنیاگیر بیماری در سال 1918 وپس از آن دردهه 70 میلادی وجود دارد نشانگر احتمال قوی انتقال بیماری از انسان به انسان است.
از آنجا که علائم بیماری و الگوی ابتلا فصلی آن به سایر عفونت های حاد تنفسی شباهت بسیار دارد، به جز در مواردی نظیر مورد اخیرکه تبدیل به خطری بالقوه از منظر بهداشت عمومی می شود، ناشناخته باقی می ماند.
علائم بیماری به طورمعمول، سردرد، سرفه، سرگیجه، تهوع واستفراغ می باشد.
ویروس آنفلوآنزای خوکی در برابر حرارت ناپایدار است و در دمای 70 درجه سانتی گراد از بین می رود. این موضوع به خوبی نشان می دهد که چنانچه تهیه و فرآوری مواد غذایی تهیه شده از گوشت خوک مطابق راهنمای عمل استاندارد و جهانی آن باشد، موجب انتقال بیماری نخواهد بود و سرایت بیماری در همه حال از طریق قطرات تنفسی است.
خطر همه گیری جهانی تنها در صورتی شدت می یابد که جهش قطعات ژنی ویروسها منجر به توانایی ویروس در انتقال بلاواسطه انسانی در ارتباطات روزمره معمولی شود، و اگر چنین شود پیش بینی آینده سلامتی و بهداشت در جهان سخت یا دقیقتر بگوییم ناگوار خواهد بود.
البته در ترسیم چنین آینده ای مسلماً عوامل باز دارنده بسیاری نقش دارند. ویروس هایی که سبب بیماری در مناطقی از مکزیک و ایالات متحده شده اند، از نظر ژنتیکی پیدایش متشابهی دارند. این یک گونه حیوانی ویروس H1N1 است و توان بالقوۀ همه گیر شدن را در خود دارد، زیرا به انسان ها سرایت می کند.
4- علایم و نشانه ها
نشانه‌هاى قابل‌انتظار آنفولانزاى خوکی در انسان ها مانند نشانه‌هاى آنفلوانزاى فصلى انسان است. حمله ناگهانى تب، بی حالی، در خود فرورفتن، بى اشتهایى و سرفه کردن . همچنین تعدادی از افراد آلوده با آنفولانزاى خوکی دچار سردرد، سرماخوردگی، گلودرد، کوفتگی و درد مفصل، عطسه، ناراحتی تنفسی، سرخ شدن یا التهاب و آبریزش از بینی می گردند . در مواردی نیز تهوع، و استفراغ و اسهال نیز گزارش شده است .
5- راههای انتقال و شیوع
آنفلوآنزای خوکی از دهان و بینی منتقل می شود و یک بیماری مجاری تنفسی است با این وجود دانشمندان هنوز نمی دانند که گونه تازه H1N1 که در مکزیک پیدا شد، چگونه به انسان انتقال یافت.
ویروس‌هاى آنفلوانزا خوکی می تواند به طور مستقیم از خوکها به انسانها سرایت کند . آلودگى انسان با ویروس‌هاى انفلوانزای خوکها در هنگامی که انسانها در کنار خوکها قرار می گیرند اتفاق می افتد از قبیل کار در انبارهاى خوکها و در کشتارگاه دام ها و یا مراکز نگهداری و پرورش خوک ها .
همچنین انتقال انسان به انسان آنفولانزاى خوک مى تواند اتفاق بیفتد . این به همان طریق آنفلوانزاى فصلى انسان ها اتفاق می افتد و انتقال انسان به انسان اساساً رو در رو و به وسیله سرفه کردن یا عطسه انسانها ی آلوده با ویروس آنفلوانزا اتفاق می افتد .
مردم با دست زدن به چیزهایی که با ویروس‌هاى انفلوانزا خوکی آلوده است و سپس دست زدن به دهانشان ممکن است آلوده بشوند .
محققان هنوز اطلاعات کاملی را از نحوه انتقال ویروس آنفلوآنزای خوکی به دست نیاورده اند. سازمان بهداشت جهانی به تازگی برآورد خود مبنی بر سهولت انتقال این ویروس میان انسان ها منتشر کرده است. اگر با کسی در تماس هستید که سرماخوردگی دارد، با او دست ندهید و روبوسی نکنید. ویروس آنفلوآنزا در اماکن عمومی وجود دارد و تماس با سطوحی مانند دستگیره اتوبوس و صفحه کلید کامپیوتر به راحتی شما را آلوده می کند. اگر دستان خود را به دستگیره در یا اتوبوس زده اید، آن را به دهان و بینی خود نزنید.
دانشمندان هنوز نمی‌دانند که ویروس این بیماری در صورت تماس زیاد و طولانی مدت از بیمار به افراد سالم انتقال می‌یابد یا اینکه حتی کوچکترین تماس میتواند باعث انتقال ویروس شود. ویروسهای آنفلوآنزا می‌توانند تا چندین ساعت روی سطوح باقی بمانند و از دست و صورت بیماران منتقل شوند. طریقه شیوع این بیماری به هر صورت که باشد نتیجه این است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا را در بر گرفته و انتظار می رود تمامی کشورها را در بر بگیرد.
فراگیری گسترده این ویروس در سطح جهانی نیز از خطرهای دیگری است که در مورد آن هشدار داده شده و سازمان بهداشت جهانی وارد شدن آن به مرحله شش یا شیوع جهانی را تایید کرده است.
ویروس یادشده می تواند از راه مسافران به دیگر کشورها نیز منتقل شود. مارگارت چان، رئیس سازمان بهداشت جهانی گفته بود که مشاهده بیماری خود می تواند خطر بالقوه ای برای انتشار جهانی آن باشد. این احتمال قوی است که بسیاری از مردم در برابر نوع جدید ویروس ایمن نباشند.
بر اساس اعلام مرکز پیشگیری از بیماری های واگیر ایالات متحده، آنفلوانزای خوکی از راه مواد غذایی منتقل نمی شود.
6- راههای تشخیص
براى تشخیص دادن انفولانزای خوکی یک آلودگى ، عموماً نمونه تنفسى احتیاج است نمونه ها در ۴ تا ۵ روز اول بیمارى باید جمع گردد (یک شخص وقتى آلوده است ویروس را به احتمال زیاد به اطراف پراکنده می کند ). با این وجود، تعدای از اشخاص آلوده ، مخصوصاً بچه‌ها، ویروس را براى ۱۰ روز و یا بیشتر ممکن است انتقال دهند .
7- راههای پیشگیری
ویروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوک بسیار متفاوت با ویروس‌هاى ۱N۱H انسان است ، بنابراین، واکسن‌های مورد استفاده براى انفلوانزاى فصلى انسان براى جلوگیری از ابتلا به ویروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوکی نه در بدن خوک و نه در بدن انسان ایمنی ایجاد نمی کند. بنابراین تا زمان تهیه وتکسن این نوع آنفلوانزا صرفا می توان به توصیه های پزشکی و سازمانهای بهداشتی عمل کرد.
پزشکان در پاسخ به این سوال که هر فرد چطور میتواند از خود و خانواده‌اش در برابر این بیماری مراقبت کند، اظهار می دارند: در حال حاضر باید احتیاط‌های معمول برای آنفلوآنزا را انجام داد که شامل پوشاندن جلوی دهان و بینی به هنگام عطسه و سرفه کردن با یک دستمال کاغذی که باید پس از مصرف حتما دور انداخته شود و مخصوصا از عطسه کردن در کف دست باید خودداری شود. دستهایتان را باید مرتب بشوئید و در صورت نبودن آب و صابون از ژل پاک کننده استفاده شود. اگر هم بیمار شده‌اید در خانه بمانید.
همان طور که هوشیاری در برابر آلودگی برای پیشگیری از ابتلای شما و خانواده تان به بیماری ضروری است، در صورتی که خود مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید، حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. اگر دستمال به همراه ندارید، هنگام عطسه یا سرفه قسمت داخلی آرنج خود را در برابر دهان و بینی بگیرید تا دستانتان آلوده نشوند. احتیاط های معمول را به کار بندید. آنفلوآنزای خوکی مانند هر نوع سرماخوردگی دیگر از راه تماس سرفه و عطسه منتقل می شود. دست های خود را به طور مرتب بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، می توانید از ژل های تمیزکننده دست استفاده کنید.
در مورد استفاده از ماسک برای پیشگیری از ابتلا و جلوگیری از شیوع این بیماری مرکز کنترل و پیشگیری امراض آمریکا معتقد است شواهد علمی کافی وجود ندارد که تایید کند که ماسک واقعا در خارج از تاسیسات مراقبت‌های بهداشتی کاربرد دارد.
در این قسمت نیز چند توصیه جدی به همراه موارد عملی برای جلوگیری از بیماری خطرناک آنفلوانزای خوکی آمده است:
1- دستهای خود را مرتباً بشویید: ذرات و قطرات کوچک ناشی از سرفه و عطسه بیماری را منتقل می کنند. این ذرات به دستهای ما منتقل می شوند و بعد هر چیزی را که ما لمس کنیم آلوده کننده می شود.
راه صحیح دست شستن : به غیر از پشت و روی دستها و انگشتان ، زیر ناخنها ، بین انگشتان و دور مچها را به مدت کافی با آب گرم یا داغ کف مالی کنید و بعد خوب بشویید. دستهای خود را نه تنها قبل از غذا خوردن و بعد از دستشویی رفتن بلکه بعد از استفاده کردن از حوله یا پوشاندن دهان بعد از سرفه یا عطسه بشویید.درست است تعداد دفعات خیلی زیاد می شود درست مثل تعداد دفعاتی که اگر شما در اورژانش یا اتاق عمل مشغول به کارمی بودید این کار را انجام می دادید.
2- وقتی عطسه یا سرفه می کنید دهان خود را بپوشانید :اگر دستمال ندارید از شانه یا گودی آرنج خود استفاده کنید.اگر این ذرات به لباس یا یقه شما منتقل شوند خیلی بهتر است از اینکه در هوا و بین افراد دیگر انتشار یابند.بعد دستهای خود را بشویید. در ضمن اجسام صاف مثل سکه بیشتر از اجسام زبر و منفذدار مثل کاغذ ویروس را منتقل می کنند.
3- در خانه بمانید: اگر بیمار هستید در خانه بمانید و همیشه دستهای خود را بشویید تا دیگران را آلوده نکنید.
4- صورت خود را لمس نکنید: دستهای خود را از غشاهای مخاطی ( چشم- دهان - بینی ) دور نگه دارید چون ویروس از این راه ها وارد بدن می شود.
5- از افراد بیمار دوری کنید.
6- توصیه های سازمان جهانی بهداشت درصورت ابتلا به بیماری: درخانه بمانید، استراحت بسیار، مصرف مایعات فراوان، پوشاندن دهان و بینی خصوصأ هنگام سرفه و عطسه، شستشوی مرتب دستها با آب و صابون، آگاه کردن افراد خانواده و فامیل از بیماری خود، مراجعه به پزشک در صورت شدت گرفتن علائم ؛ نظیر تنگی نفس، ضعف و خستگی شدید، سردرد و سرگیجه شدید، استفراغ و تهوع غیر قابل کنترل.
8- راههای درمان
واکسن‌های مختلفی در دسترس است که خوکها را در مقابل آنفلوانزاى خوکی ایمن می کند .اما در حال حاضر هیچ واکسنی که بتواند برای انسانها در مقابل آنفلوآنزای خوکی ایمنی ایجاد کند در دسترس نیست .
واکسن آنفلوانزاى فصلى ممکن است بر ضد H۳N۲ خوکی کمک کننده باشد ولی مطمئنا به ایمنی و پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی نوع H۱N۱ کمک نخواهد کرد .
چهار دارو ضد ویروس متفاوت وجود دارد که براى استفاده در ایالات متحده براى معالجه آنفلوانزا پروانه‌دار هستند: آمانتادین، amantadine, rimantadine, oseltamivir and zanamivir . تا زمانیکه ویروس ها به این چهار دارو حساس بوده اند می شد از هر چهار دارو استفاده کرد ، اما ویروس‌هاى آنفلوانزاى خوکی که جدیدا از انسانها جدا کردند به آمانتادین و ریمانتادین مقاوم هستند . حالا اداره سلامت ایالات متحده ، CDC استفاده از” oseltamivir “ و “ zanamivir ” را برای معالجه و یا پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی پیشنهاد می کند . بر اساس اعلام “CDC”، دو داروی “Tamiflu” و “Relenza” که داروهای رایج برای مقابله با آنفلوانزا هستند، برای مقابله با تمام گونه های کنونی آنفلوانزای خوکی نیز مؤثرند.
داروهایی که در سال های گذشته برای درمان انواع قوی آنفلوآنزا تولید شده اند، توانایی خوبی برای کمک به مبتلایان به آنفلوآنزای خوکی دارند. در حقیقت همه گیری جهانی بیماری هایی مانند آنفلوآنزای مرغی و سارس در سال های گذشته آمادگی مراجع درمانی را برای مقابله با همه گیری های جدید افزایش داده است.
این در حالی است که برخی از پزشکان معتقدند که استفاده زیاد از داروهای ضد ویروسی میتواند میکروبها را به این داروها مقاوم کند.
مقامات سازمان جهانی بهداشت در این زمینه گفته اند که ۴ تا ۶ ماه طول می کشد تا اولین واکسن برای مبارزه با این ویروس عرضه شود.
دکتر ریچارد بسر، جانشین مدیر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در جلسه توجیهی کاخ سفید در 26 آوریل گفت: "هرگاه ما شاهد ظهور یک گونه تازه آنفولانزا هستیم، کار خود را در صورت نیاز با تولید یک واکسن شروع می کنیم. ما ذخیره هایی از دانه ها ایجاد کرده ایم، ویروس را شناسایی کرده ایم و گفتگوها در حال انجام هستند، پس به این ترتیب اگر تصمیم گرفته شود که باید واکسنی تولید شود، ما می توانیم برای دستیابی به این هدف سریعاً اقدام کنیم."
9- وضعیت کودکان
بیماری آنفلوانزای خوکی در میان تمامی سنین شایع است. به علت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن کودکان و برخی از بیماران دارای سابقه بیماری های حاد، میزان خطرناک بودن هر نوع ببیماری در این دسته از افراد بسیار بیشتر پیش بینی می شود.
البته لازم به ذکر است که هیچ گونه شواهدی مبنی بر اینکه آنفلوانزای خوکی در کودکان کشنده تر از سایر سنین باشد، وجود ندارد اما طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی میزان شیوع این بیماری طبق آمار کشورهای کانادا، شیلی،ژاپن،انگلیس و آمریکا در میان افراد نوجوان بین 12 تا 17 سال بسیار بیشتر است.
مراقبت هایی از قبیل مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده اولین علائم آنفوانزای خوکی و بالا رفتن دمای بدن کودکان به بالاتر از 38 درجه سانتیگراد برای آنها اکیدا توصیه شده تا میزان ریسک این بیماری برای این سنین پایین بیاید.
همچنین اگر کودکی به آنفلوانزا مبتلا شد باید در منزل بماند و مراقبتهایی همانند برخورد با سایر آنفلوانزاها با وی صورت گیرد. باید مقدار زیادی مایعات بنوشند و در استراحت کامل به سر ببرند. با دستور پزشک داروهایی نیز باید مصرف کنند. البته مصرف آنتی ویروس برای کودکان تنها در صورتی موثر خواهد بود که فقط 48 ساعت از شروع علایم اولیه بیماری گذشته باشد. از آنجایی که آنتی ویروسها دارای عوارض جانبی نیز هستند فقط در صورت تجویز پزشک باید به کودکان داده شود.
10- مبتلایان در جهان
بیماری آنفلوانزای خوکی طی مدت بسیار کوتاهی و فقط در فاصله چند ماه تمام قاره ها را به تسخیر خود در آورد. مرجع رسمی اعلام آمار مبتلایان و مرگ و میرهای آنفلوانزای خوکی سازمان بهداشت جهانی است که به طور مرتب آمارها و گزارشات خود را روزآمد می کند. با دقت نمی توان گفت که میزان مرگ و میر و مبتلایان به این بیماری چقدر است زیرا هر دقیقه دامنه آن گسترش می یابد.
در حال حاضر بعد از مکزیکو سیتی ملبورن به “پایتخت آنفلوآنزای خوکی جهان” بدل شده است.
روزنامه “استرالین” نوشت بیماری آنفلوآنزای خوکی در طول سه هفته گذشته در این منطقه هزار برابر افزایش یافته است، بیش از همه مدارس در منطقه ملبورن را مبتلا کرده است و منطقه ویکتوریا را به بدترین نقطه جهان از لحاظ ابتلا به بیماری به ازای سرانه جمعیت بدل کرده است.
شایان ذکر است این آمارها مربوط به روزهای پیش است و تعداد آن تقریبا هر ثانیه افزایش پیدا می کند. معاون دبیرکل سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد در صورت شیوع بیماری آنفلونزای خوکی یک سوم جمعیت جهان به این بیماری مبتلا می شوند.
پزشکان معتقدند که با در نظر گرفتن شیوع بیماری های دیگر در گذشته به طور منطقی می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که در صورت شیوع این بیماری یک سوم مردم جهان مبتلا خواهند شد. در این شرایط حتی اگر بیماری بسیار شدید هم نباشد تعداد زیادی از افراد به آن مبتلا می شوند و حتی آمار مرگ و میر نیز بسیار بالا می رود.
شیوع گونه تازه آنفولانزا که در 22 مارس در منطقه شمال مرکزی مکزیک آغاز شد و تا این تاریخ در سراسر جهان گسترش یافته است، سازمان بهداشت جهانی را وادار کرد تا این رویداد را یک وضعیت اضطراری برای بهداشت عمومی در سطح جهانی اعلام کند.
تا کنون مرگ بیش از هزار مبتلا به این بماری منتشر شده است.
11- شیوع و مبتلایان در ایران به همراه آمار مرگ و میر
نخستین مورد ابتلا به آنفلونزای خوکی در ایران، در اواخر خردادماه تأیید شد. بیمار نوجوانی بود ایرانی‌تبار و مقیم آمریکا که اواخر خردادماه به همراه خانواده‌اش وارد تهران شد. او به هنگام ورود به کشور مورد معاینه و آزمایش قرار گرفت. پس از انجام آزمایش آلودگی این نوجوان ۱۶ ساله به ویروس H1N1 قطعی و پس از آن درمان آغاز شد.
اما فقط چند هفته بعد وزیر بهداشت و درمان از 23 نفر مبتلا به آنفلوانزای خوکی در ایران خبر داد ولی هنوز هیچ آماری در مورد مرگ بر اثر این بیماری در کشور گزارش نشده است. تا پایان هفته گذشته ، تعداد61 مبتلا به این بیماری شناسایی شده اند.
بنابر گفته مقامات بهداشتی در ایران تمام مبتلایان به این بیماری غیر از یک نفر همگی سابقه سفر به خارج از کشور داشته اند و این بیماری را با خود به ایران آورده اند.
در این زمینه دکتر گویا درسمینار آنفلوآنزای خوکی که در انستیتو پاستور ایران برگزار شد، با اشاره به ورود آنفلوانزای خوکی به فاز 6 پاندمی افزود: طبق برآوردها طی دو سال، احتمالا حدود 10 میلیون و 500 هزار نفر تا 24 میلیون در کشورمان به این نوع آنفلوآنزا مبتلا می شوند که از این تعداد 525 هزار تا یک میلیون و 225 هزار نفر نیاز به بستری دارند و برآورد می‌شود حدود 105 هزار تا 245 هزار نفر جان خود را از دست بدهند.
آنفلوآنزای خوکی از حوالی نوروز در قاره آمریکای شمالی و مرکزی و سپس به تدریج در دیگر نقاط جهان گسترش یافت و در حال حاضر در فاز 6 پاندمی این آنفلوآنزا به سر می‌بریم.
پاییز امسال از لحاظ آنفلوآنزای خوکی بسیار هولناک خواهد بود و احتمال دارد در آینده با افزایش تعداد بیماران مبتلا به این نوع آنفلوآنزا در کشور مواجه شویم. این امر گریز ناپذیر است به طوری که سرعت گسترش جغرافیایی این بیماری چهار برابر پاندمی سال 1917 برآورد می شود.
قدرت انتقال آنفلوآنزای خوکی 2 تا 3 برابر آنفلوآنزای فصلی است. رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت می گوید: دلیلی ندارد برای وقوع پاندمی منتظر زمستان باشیم. در مجموع دیرترین زمان بروز پاندمی در پاییز خواهد بود اما در زمان پاندمی این بیماری حدود 98 درصد افراد بیمار خدمات بهداشتی درمانی را از خارج از بیمارستان‌ها دریافت خواهند کرد و پیش بینی می‌شود حدود 5 درصد مبتلایان نیاز به بستری داشته باشند. همچنین حدود یک تا دو درصد کل افراد مبتلا فوت خواهند کرد و این در حالی است که این عدد بسته به شدت بیماری و ارائه خدمات متغیر خواهد بود.
رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت، شایع‌ترین عارضه آنفلوآنزای خوکی را ذات الریه عنوان کرد و گفت: به این منظور موارد ذات الریه را در تمام بیمارستان‌های کشور بررسی می‌کنیم. از طرف دیگر مواردی که به علت آنفلوآنزای خوکی جان خود را از دست داده‌اند بیشتر با تابلوی نارسایی شدید تنفسی و نارسایی کلیوی و شوک جان خود را از دست داده‌اند. همچنین اکثریت موارد شدید این بیماری در گروه‌های خاص از جمله افراد دارای بیماریهای زمینه‌ای بوده است.
دکتر گویا با بیان اینکه پاندمی موج‌های مختلفی دارد و حداقل دو سال گرفتار خواهیم بود، ادامه داد: طی دو سال بروز پاندمی، موج‌های مختلف آن بروز می‌کند و هرموج 6 تا 8 هفته طول می‌کشد و سپس فروکش می‌کند.
شدت هر کدام از این موج‌ها متغیر است اما انتظار می‌رود شدت بیماری و همچنین تعداد مبتلایان در سال اول پاندمی بیشتر از سال دوم باشد. وی با بیان اینکه در فاز شش پاندمی جهانی آنفلوآنزای خوکی انتقال پایدار انسان به انسان، مداوم و افزایشی است، ادامه داد: در این فاز عملیات مهار دیگر بی‌فایده است. در این فاز اقدامات موثر توسط نظام سلامت همه کشورها، کاهش موارد ابتلا، کاهش موارد شدید، کاهش موارد بستری، کاهش موارد نیاز به خدمات ویژه و در نهایت کاهش مرگ و میر است چرا که مهار در زمانی موثر است که بیماری کانون مشخصی داشته باشد.
دکتر گویا با بیان اینکه داروی ضد ویروسی کافی برای آنفلوآنزای خوکی در اختیار داریم، گفت: تاکنون واکسنی که مجوز گرفته باشد، برای این ویروس تهیه نشده است. از طرف دیگر سازمان بهداشت جهانی معتقد است که این ویروس در شرایط فعلی نیازی به واکسیناسیون در سطح وسیع ندارد اما شاید لازم باشد برای گروه‌های خاصی از مردم و همچنین پرسنل بهداشتی درمانی پیش‌بینی‌های لازم صورت گیرد.
12- اقدامات ملی و بین المللی برای مقابله با آنفلوانزای خوکی
کشورها و سازمانهای ملی و بین المللی به ویژه در زمینه بهداشت در ماههای اخیر و پس از شیوع بیماری آنفلوانزای خوکی تلاشهای بسیار زیادی برای مقابله با این بیماری به صورت پیشگیری افراد سالم و درمان افراد مبتلا به این بیماری انجام داده اند.
در برخی از کشورها مدارس، موزه ها و کتابخانه ها بسته شده اند و به مردم توصیه شده است با یکدیگر دست ندهند و ظروف خود را مشترکا استفاده نکنند.
در برخی دیگر از کشورها کلیه رویدادهای سفر نیز معلق شده است. اقدامات قرنطینه داوطلبانه نیز در نقاطی از دنیا صورت گرفته است.
در همین راستا سازمان بهداشت جهانی نیز به عنوان مهمترین سازمان بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت تدابیری اندیشیده است.
اعلام به موقع هشدارها در مورد همه گیری این بیماری از وظایف این سازمان است. کارشناسان و دانشمندانی که
ماه ژوئن در وین گردهم آمدند، تصمیم گرفتند که آنفلوآنزای خوکی را پاندمی یا بیماری مسری جهانی بخوانند.
سازمان بهداشت جهانی برای اولین بار در چهل سال اخیر بیماری آنفلوآنزا را به عنوان پاندمی معرفی کرده و زنگ خطر همگیر شدن این بیماری را به صدا درآورده است. آنفلوانزا با شروع فصل سرما فراگیرتر می‌شود. این اقدامات می تواند دولت ها را با هدف محدود کردن گسترش آنفلوانزای خوکی، به اعمال محدودیت هایی در زمینه تجارت، سفر و سایر زمینه ها رهنمون سازد.
13اقدامات ایران برای مقابله با آنفلوانزای خوکی
علاوه بر برگزاری سمینارهای مختلف برای بررسی جنبه های خطرناک این بیماری در داخل کشور، شرکت در جلسه اضطراری وزیران بهداشت کشورهای مدیترانه شرقی با هدف تصمیم‌گیری درباره برگزاری حج عمره و تمتع در قاهره یکی دیگر از اقدامات ایران در این زمینه است.
در حال حاضر پنج شرکت از کشورهای فرانسه، انگلستان، آمریکا، سوئیس و آلمان در زمینه تولید این واکسن فعالیت می‌کنند و از این بین، سه شرکت با ادعای دستیابی به فن‌آوری تولید آن و کسب مجوز اولیه از سازمان بهداشت جهانی در حال مذاکره برای ثبت در کشورها هستند اما هنوز از میزان اثربخشی و عوارض کاهش این واکسن‌ها اطلاع دقیقی در دست نیست.
با وجود دانش فنی تولید واکسن آنفلوانزای نوع آ در کشور، تنها مشکل موجود در این راه را عدم دسترسی به مقادیر کافی است. طرح تولید این واکسن در ایران به صورت پروژه‌ای مشترک و ملی با سازمان بهداشت جهانی ادامه دارد که در حال حاضر در مرحله مذاکره برای این پروژه مشترک هستند و پس از قدری پیشرفت در زمینه تولید واکسن آنفلوانزای فصلی، می‌توان در خصوص آنفلوانزای نوع آ (H1N1) هم قدم‌های خوبی برداشت.
دکتر لنکرانی وزیر بهداشت ایران با اشاره به وجود مقادیر کافی داروی مورد نیاز آنفلوانزای نوع آ (H1N1) اسلتامیویر(تامیفلو) در کشور گفت: برخی از کشورها از این داروها برای پیشگیری از این بیماری استفاده کرده‌اند و هم‌اکنون با بحران مقاومت به دارو مواجه شده‌اند، از این رو تاکید ما بر مصرف دارو تحت پروتکل درمانی است، البته داروی رده سومی به نام (رلنزا) هم به مقادیر مورد نیاز سفارش داده شده است.
وی، با بیان این که ایران از معدود کشورهایی است که ماده اولیه داروی موثر بر آنفلوآنزای نوع آ را در داخل تولید می‌کند، گفت: هزینه تمام شده این دارو یک سوم نوع وارداتی آن است. البته اقدامات دیگری از قبیل آماده‌سازی سیستم بهداشتی - درمانی تخت‌های مراقبت ویژه و اتاق‌های ایزوله نیز برای بیماران احتمالی آنفلوآنزای نوع آ در کشور در نظر گرفته شده است.
پاییز امسال از لحاظ آنفلوآنزای خوکی بسیار هولناک خواهد بود .حداقل دو سال گرفتار آنفلوانزای خوکی خواهیم بود که طی آن، موج‌های مختلف بیماری بروز می‌کند و هرموج 6 تا 8 هفته طول می کشد... دستان خود را مرتب بشویید ، مانند الزام شستن مداوم دست ها توسط یک جراح.
گروه اجتماعی «فردا» ؛ به گزارش نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت، سالانه افراد بسیار زیادی بر اثر انواع بیماریها جان خود را از دست می دهند که در این میان بیماریهای قلبی و گوارشی و حوادث مختلف در صدر آن قرار دارند. بیماریهایی نیز وجود دارند که علی رغم مسری بودن، به علت اینکه برای جان انسانها کمتر خطرناک هستند به همان نسبت کمتر در معرض توجه جدی قرار داشته اند که بیماری آنفلوانزا یکی از آنهاست.
اما در مورد انواع خاصی از آنفلوانزاها مانند نوع خوکی که اخیرا به اندازه گستره حیات، گسترش یافته است اوضاع متفاوت است. میکروب ها و ویروس هاس بیماری زا در انسان به علت تغییرات و جهش های ژنتیکی در طول زمان در مقابل داروهای موجود مقاوم شده و حتی ممکن است یک بیماری جدید ایجاد شود. برخی از بیماریها بین انسان و حیوان مشترک هستند و از هرکدام به طرف مقابل سرایت می کنند؛ این گونه بیماریها به علت مسری بودن و در تماس بودن انسان و حیوان به مراتب خطرناک تر هستند.
متاسفانه بیماری آنفلوانزا از نوع خوکی دارای تمام شاخصه های یک بیماری مسری و خطرناک است که علی رغم تلاشهای مجدانه مققان پزشکی هنوز داروی موثری برای پیشگیری یا درمان قطعی آن وجود ندارد. (البته این موضوع صرفا به انفلوانزای خوکی مربوط نیست بلکه در مورد تمام انواع آنفلوانزاها صدق می کند) بنابراین آنفلوانزا از حالت یک بیماری معمولی با درجه خطر پایین به یک بیماری کشنده و عالمگیر تبدیل شده و نگرانی جدی تمامی مردم، دولتها و نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت را موجب شده است و در ماههای اخیر به یک بحران جهانی تبدیل شده است.
بنابراین بررسی خاستگاه، انواعَ، علائم، روشهای پیشگیری و درمان، جنبه های سرایت و آمار مرگ ومیر مربوط به آن در ایران و جهان بسیار حایز اهمیت است که به آن می پردازیم.
1- تعریف و انواع
آنفلوانزاى خوکی ( Swine flu) یک بیمارى تنفسى خوکها است که توسط ویروس آنفلوانزاى نوع H۱N۱ ایجاد می شود .این نوع آنفلوآنزا معمولا در خوکها بروز می کند . ویروس‌هاى آنفولانزاى خوکی حد بالایی از آلودگی و بیمارى را سبب می شوند البته آمار مرگ و میر ناشی از آن در میان خوک ها معمولا کم است و کشندگی زیادی ندارد . آنفلوآنزای خوکی معمولا به انسان منتقل نمی شود، هرچند گاهی در موارد نادر این ویروس به انسان، به خصوص افرادی که با خوک ها در تماس نزدیک بودند سرایت می کرد. موارد نادری از انتقال این ویروس از انسان به انسان نیز ثبت شده بود.
ویروس‌هاى انفولانزای خوکی میزبان اصلی شان خوک است اما می توانند مرغ ها و حتی انسانها را آلوده کنند. ویروس‌هاى آنفولانزاى خوکی دائماً تغییر شکل می دهند. البته خوکها به وسیله آنفلوانزاى مرغى هم می توانند آلوده شوند گرچه به اندازه نوع خوکی در این حیوانات مهاجم نیست. ویروس‌هاى آنفلوانزا وقتى از خوک آلوده خوک دیگری را آلوده می کند می تواند تغییر شکل داده و نوع رفتارش نیز تغییر مى کند ، ویروسها می توانند دوباره جور شوند ( یعنى ژن‌ها را با هم عوض مى کنند) و توانایی ویروس ها و همچنین میزبانی خوک برای هر سه نوع آنفلوآنزای خوکی مرغی و انسانی این خطر را ایجاد می کند که ویروس‌هاى جدید که مخلوط انواع خوک ، انسان و نوع ویروس‌هاى آنفلوانزاى مرغى می باشند پدیدار بشوند. با تغییرات در طى سالها انواع متفاوت ویروس‌هاى آنفولانزاى خوک پدیدار شده‌اند.
اما چه چیزی ویروس کنونی را تبدیل به ویروسی خطرناک کرده است؟ ویروس خوکی نیز مانند تمام ویروس های دیگر خود را تغییر می دهد. اگر خوک های مبتلا به آنفلوانزای خوکی همزمان به آنفلوانزای انسانی یا پرندگان نیز مبتلا باشند، این ویروس ها می توانند در بدن حیوان ژن های خود را تعویض کنند. بدین ترتیب نوعی جدید از ویروس به وجود می آید که هم ژن های انسان و هم ژن های حیوان را در خود دارد. این همان اتفاقی است که ظاهرا در مورد ویروس کنونی افتاده است. گونه های “A H1N1 ویروس آنفلوانزا برای نخستین بار در سال 1930 میلادی قرنطینه شدند.
2- خاستگاه و تاریخچه
نخستین ساعات روز شنبه (5 اردیبهشت) بود که واژه “آنفلوانزای خوکی” به رسانه ها راه پیدا کرد، واژه ای که در روزهای اخیر تبدیل به سرخط اصلی اخبار شده است. ابتلا به آنفلوانزای خوکی در روزهای گذشته، برای نخستین بار در مکزیک مشاهده شد و پس از آن نیز در ایالت های جنوبی ایالات متحده، مواردی مشابه گزارش شد. تعداد کشته شدگان و مبتلایان این بیماری در مکزیک در فاصله کوتاهی به هزاران نفر رسید و بانک جهانی برای مقابله با این بیماری، 225 میلیون دلار در اختیار دولت مکزیک قرار داد.
اولین بار در جهان، بیماری آنفلوانزای خوکی در سال ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ گزارش شد که دنیا درگیر جنگ جهانی اول بود. موارد مشکوک در ابتدا در اسپانیا دیده شدند، اما سپس آمریکا نیز به ویروس این بیماری آلوده شد و در نتیجه ۵۰۰ نفر قربانی آن شدند.
احتمالاً بهترین نمونه کشف شده از آنفلوآنزای خوکی یک اپیدمی آنفولانزاى خوکی در میان سربازها در سنگر دیکس نیوجرسى در سال ۱۹۷۶ میلادی است . براى تایید این بیماری در آن سال ۴ نمونه عکس سینه با استفاده از اشعه ایکس وجود دارد که ابتلا به سینه پهلو را در حداقل ۴ سرباز تایید می کند و یک مورد مرگ نیز در آن زمان ثبت شده است . طبق مدارک همه این بیماران سابقاً سالم بوده اند . ویروس بیماری در یک محیط کارآموزى باعث آلودگی یک سرباز گشته بود و به نظر می رسد با پخش مجدود در بین سربازان انتشار یافته و پس از یک ماه بیماری ناپدید گشت .
منبع ویروس، زمان دقیق بروز آن در سربازها ی مستقر در سنگر دیکس و علت انتشار محدود آن و همچنین ناپدید شن بیماری همچنان ناشناس مانده است . آنفلوآنزای سنگر دیکس به دلیل وجود یک ویروس جانورى در جمعیت انسانی متراکم در داخل سنگرها انتشار یافته و ممکن است تماس کامل با حیوانات آلوده در مکان شلوغ سنگر در فصل زمستان پیش آمده باشد . عامل ویروس مسبب این بیماری در سنگر دیکس آنفلوانزاى خوکی (H۱N۱) نامیده شده بود.
یک بروز آلودگى آنفولانزاى خوک در خوکها در ویسکانسین در ۱۹۸۸ میلادی مشاهده شد که منجر به چندین آلودگى انسانها شد ، اگرچه این حالت منتج به اپیدمی آنفلوآنزای خوکی نشد .
در سپتامبر ۱۹۸۸، نیز یک زن حامله ۳۲ ساله به دلیل سینه پهلو بسترى شده بود و پس از ۸ روز مرد ؛ یک ویروس انفلوانزاى خوکی کشف شده بود . در شرح حال او شروع بیماری از چهار روز پیش ذکر شده بود ، بیمار به یک نمایشگاه فستیوال خوک در شهر خود رفته بود و با خوک ها تماس نزدیک داشت.
در گذشته، (CDC) گزارشاتی از احتمال آلودگى انسان به ویروس آنفلوانزا خوک را طی دو سال دریافت کرد اما از دسامبر ۲۰۰۵، تا فوریه ۲۰۰۹، ۱۲ مورد آلودگى انسان به نوع مهاجم به انسان آنفلوانزا آنفلوآنزای خوکی با گزارش شد.
دکتر پیتر کوان، استاد همه گیر شناسی و بهداشت عمومی در کالج دام پزشکی دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی معتقد است: " H1N1 که به نام آنفولانزای اسپانیایی نیز شناخته می شود، به خاطر شیوع یک ویروس متفاوت که در سال 1918 پدیدار شد و باعث از بین رفتن تعداد قابل توجهی از خوک ها و انسان ها گردید، در آغاز "آنفولانزای خوکی" نامیده شد.
احتمال داده می شود که منشاء ویروس H1N1 سال 1918 یک پرنده وحشی بوده باشد ولی منشاء قطعی آن ناشناخته مانده است." آنفولانزای اسپانیایی تا 50 میلیون نفر را در سراسر جهان به هلاکت رساند، که نزدیک به نیمی از آنها جوانان بالغ و سالم بودند.
3- ویژگی ها
خوکها ممکن است به صورت همزمان با چند نوع ویروس متعلق به این زنجیره شامل انواع انسانی و نوع پرندگان آلوده شوند. این حضور همزمان چند نوع ویروس امکان تبادل قطعات ژنی بین ویروس ها را فراهم می کند و منجر به پیدایش نوع جدیدی از ویروس می گردد. خطر اصلی این ویروس نو پدید، آشنا نبودن سیستم ایمنی بدن موجود زنده با عامل بیماریزاست که میتواند عوارض وخیمی ایجاد کند. این عوارض از یک سو عبارت است از گسترش سریع و بی رویه بیماری و از سوی دیگرشدت بیماریزایی و مرگ و میر وسیع آن است.
ابتلای انسان به آنفلوآنزای خوکی معمولاً به صورت تک گیر ونحوه انتقال آن تصادفی واز حیوان به انسان می باشد، اما افزون بر مشاهدات آزمایشگاهی، شواهد تاریخی که از شیوع گسترده و دنیاگیر بیماری در سال 1918 وپس از آن دردهه 70 میلادی وجود دارد نشانگر احتمال قوی انتقال بیماری از انسان به انسان است.
از آنجا که علائم بیماری و الگوی ابتلا فصلی آن به سایر عفونت های حاد تنفسی شباهت بسیار دارد، به جز در مواردی نظیر مورد اخیرکه تبدیل به خطری بالقوه از منظر بهداشت عمومی می شود، ناشناخته باقی می ماند.
علائم بیماری به طورمعمول، سردرد، سرفه، سرگیجه، تهوع واستفراغ می باشد.
ویروس آنفلوآنزای خوکی در برابر حرارت ناپایدار است و در دمای 70 درجه سانتی گراد از بین می رود. این موضوع به خوبی نشان می دهد که چنانچه تهیه و فرآوری مواد غذایی تهیه شده از گوشت خوک مطابق راهنمای عمل استاندارد و جهانی آن باشد، موجب انتقال بیماری نخواهد بود و سرایت بیماری در همه حال از طریق قطرات تنفسی است.
خطر همه گیری جهانی تنها در صورتی شدت می یابد که جهش قطعات ژنی ویروسها منجر به توانایی ویروس در انتقال بلاواسطه انسانی در ارتباطات روزمره معمولی شود، و اگر چنین شود پیش بینی آینده سلامتی و بهداشت در جهان سخت یا دقیقتر بگوییم ناگوار خواهد بود.
البته در ترسیم چنین آینده ای مسلماً عوامل باز دارنده بسیاری نقش دارند. ویروس هایی که سبب بیماری در مناطقی از مکزیک و ایالات متحده شده اند، از نظر ژنتیکی پیدایش متشابهی دارند. این یک گونه حیوانی ویروس H1N1 است و توان بالقوۀ همه گیر شدن را در خود دارد، زیرا به انسان ها سرایت می کند.
4- علایم و نشانه ها
نشانه‌هاى قابل‌انتظار آنفولانزاى خوکی در انسان ها مانند نشانه‌هاى آنفلوانزاى فصلى انسان است. حمله ناگهانى تب، بی حالی، در خود فرورفتن، بى اشتهایى و سرفه کردن . همچنین تعدادی از افراد آلوده با آنفولانزاى خوکی دچار سردرد، سرماخوردگی، گلودرد، کوفتگی و درد مفصل، عطسه، ناراحتی تنفسی، سرخ شدن یا التهاب و آبریزش از بینی می گردند . در مواردی نیز تهوع، و استفراغ و اسهال نیز گزارش شده است .
5- راههای انتقال و شیوع
آنفلوآنزای خوکی از دهان و بینی منتقل می شود و یک بیماری مجاری تنفسی است با این وجود دانشمندان هنوز نمی دانند که گونه تازه H1N1 که در مکزیک پیدا شد، چگونه به انسان انتقال یافت.
ویروس‌هاى آنفلوانزا خوکی می تواند به طور مستقیم از خوکها به انسانها سرایت کند . آلودگى انسان با ویروس‌هاى انفلوانزای خوکها در هنگامی که انسانها در کنار خوکها قرار می گیرند اتفاق می افتد از قبیل کار در انبارهاى خوکها و در کشتارگاه دام ها و یا مراکز نگهداری و پرورش خوک ها .
همچنین انتقال انسان به انسان آنفولانزاى خوک مى تواند اتفاق بیفتد . این به همان طریق آنفلوانزاى فصلى انسان ها اتفاق می افتد و انتقال انسان به انسان اساساً رو در رو و به وسیله سرفه کردن یا عطسه انسانها ی آلوده با ویروس آنفلوانزا اتفاق می افتد .
مردم با دست زدن به چیزهایی که با ویروس‌هاى انفلوانزا خوکی آلوده است و سپس دست زدن به دهانشان ممکن است آلوده بشوند .
محققان هنوز اطلاعات کاملی را از نحوه انتقال ویروس آنفلوآنزای خوکی به دست نیاورده اند. سازمان بهداشت جهانی به تازگی برآورد خود مبنی بر سهولت انتقال این ویروس میان انسان ها منتشر کرده است. اگر با کسی در تماس هستید که سرماخوردگی دارد، با او دست ندهید و روبوسی نکنید. ویروس آنفلوآنزا در اماکن عمومی وجود دارد و تماس با سطوحی مانند دستگیره اتوبوس و صفحه کلید کامپیوتر به راحتی شما را آلوده می کند. اگر دستان خود را به دستگیره در یا اتوبوس زده اید، آن را به دهان و بینی خود نزنید.
دانشمندان هنوز نمی‌دانند که ویروس این بیماری در صورت تماس زیاد و طولانی مدت از بیمار به افراد سالم انتقال می‌یابد یا اینکه حتی کوچکترین تماس میتواند باعث انتقال ویروس شود. ویروسهای آنفلوآنزا می‌توانند تا چندین ساعت روی سطوح باقی بمانند و از دست و صورت بیماران منتقل شوند. طریقه شیوع این بیماری به هر صورت که باشد نتیجه این است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا را در بر گرفته و انتظار می رود تمامی کشورها را در بر بگیرد.
فراگیری گسترده این ویروس در سطح جهانی نیز از خطرهای دیگری است که در مورد آن هشدار داده شده و سازمان بهداشت جهانی وارد شدن آن به مرحله شش یا شیوع جهانی را تایید کرده است.
ویروس یادشده می تواند از راه مسافران به دیگر کشورها نیز منتقل شود. مارگارت چان، رئیس سازمان بهداشت جهانی گفته بود که مشاهده بیماری خود می تواند خطر بالقوه ای برای انتشار جهانی آن باشد. این احتمال قوی است که بسیاری از مردم در برابر نوع جدید ویروس ایمن نباشند.
بر اساس اعلام مرکز پیشگیری از بیماری های واگیر ایالات متحده، آنفلوانزای خوکی از راه مواد غذایی منتقل نمی شود.
6- راههای تشخیص
براى تشخیص دادن انفولانزای خوکی یک آلودگى ، عموماً نمونه تنفسى احتیاج است نمونه ها در ۴ تا ۵ روز اول بیمارى باید جمع گردد (یک شخص وقتى آلوده است ویروس را به احتمال زیاد به اطراف پراکنده می کند ). با این وجود، تعدای از اشخاص آلوده ، مخصوصاً بچه‌ها، ویروس را براى ۱۰ روز و یا بیشتر ممکن است انتقال دهند .
7- راههای پیشگیری
ویروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوک بسیار متفاوت با ویروس‌هاى ۱N۱H انسان است ، بنابراین، واکسن‌های مورد استفاده براى انفلوانزاى فصلى انسان براى جلوگیری از ابتلا به ویروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوکی نه در بدن خوک و نه در بدن انسان ایمنی ایجاد نمی کند. بنابراین تا زمان تهیه وتکسن این نوع آنفلوانزا صرفا می توان به توصیه های پزشکی و سازمانهای بهداشتی عمل کرد.
پزشکان در پاسخ به این سوال که هر فرد چطور میتواند از خود و خانواده‌اش در برابر این بیماری مراقبت کند، اظهار می دارند: در حال حاضر باید احتیاط‌های معمول برای آنفلوآنزا را انجام داد که شامل پوشاندن جلوی دهان و بینی به هنگام عطسه و سرفه کردن با یک دستمال کاغذی که باید پس از مصرف حتما دور انداخته شود و مخصوصا از عطسه کردن در کف دست باید خودداری شود. دستهایتان را باید مرتب بشوئید و در صورت نبودن آب و صابون از ژل پاک کننده استفاده شود. اگر هم بیمار شده‌اید در خانه بمانید.
همان طور که هوشیاری در برابر آلودگی برای پیشگیری از ابتلای شما و خانواده تان به بیماری ضروری است، در صورتی که خود مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید، حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. اگر دستمال به همراه ندارید، هنگام عطسه یا سرفه قسمت داخلی آرنج خود را در برابر دهان و بینی بگیرید تا دستانتان آلوده نشوند. احتیاط های معمول را به کار بندید. آنفلوآنزای خوکی مانند هر نوع سرماخوردگی دیگر از راه تماس سرفه و عطسه منتقل می شود. دست های خود را به طور مرتب بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، می توانید از ژل های تمیزکننده دست استفاده کنید.
در مورد استفاده از ماسک برای پیشگیری از ابتلا و جلوگیری از شیوع این بیماری مرکز کنترل و پیشگیری امراض آمریکا معتقد است شواهد علمی کافی وجود ندارد که تایید کند که ماسک واقعا در خارج از تاسیسات مراقبت‌های بهداشتی کاربرد دارد.
در این قسمت نیز چند توصیه جدی به همراه موارد عملی برای جلوگیری از بیماری خطرناک آنفلوانزای خوکی آمده است:
1- دستهای خود را مرتباً بشویید: ذرات و قطرات کوچک ناشی از سرفه و عطسه بیماری را منتقل می کنند. این ذرات به دستهای ما منتقل می شوند و بعد هر چیزی را که ما لمس کنیم آلوده کننده می شود.
راه صحیح دست شستن : به غیر از پشت و روی دستها و انگشتان ، زیر ناخنها ، بین انگشتان و دور مچها را به مدت کافی با آب گرم یا داغ کف مالی کنید و بعد خوب بشویید. دستهای خود را نه تنها قبل از غذا خوردن و بعد از دستشویی رفتن بلکه بعد از استفاده کردن از حوله یا پوشاندن دهان بعد از سرفه یا عطسه بشویید.درست است تعداد دفعات خیلی زیاد می شود درست مثل تعداد دفعاتی که اگر شما در اورژانش یا اتاق عمل مشغول به کارمی بودید این کار را انجام می دادید.
2- وقتی عطسه یا سرفه می کنید دهان خود را بپوشانید :اگر دستمال ندارید از شانه یا گودی آرنج خود استفاده کنید.اگر این ذرات به لباس یا یقه شما منتقل شوند خیلی بهتر است از اینکه در هوا و بین افراد دیگر انتشار یابند.بعد دستهای خود را بشویید. در ضمن اجسام صاف مثل سکه بیشتر از اجسام زبر و منفذدار مثل کاغذ ویروس را منتقل می کنند.
3- در خانه بمانید: اگر بیمار هستید در خانه بمانید و همیشه دستهای خود را بشویید تا دیگران را آلوده نکنید.
4- صورت خود را لمس نکنید: دستهای خود را از غشاهای مخاطی ( چشم- دهان - بینی ) دور نگه دارید چون ویروس از این راه ها وارد بدن می شود.
5- از افراد بیمار دوری کنید.
6- توصیه های سازمان جهانی بهداشت درصورت ابتلا به بیماری: درخانه بمانید، استراحت بسیار، مصرف مایعات فراوان، پوشاندن دهان و بینی خصوصأ هنگام سرفه و عطسه، شستشوی مرتب دستها با آب و صابون، آگاه کردن افراد خانواده و فامیل از بیماری خود، مراجعه به پزشک در صورت شدت گرفتن علائم ؛ نظیر تنگی نفس، ضعف و خستگی شدید، سردرد و سرگیجه شدید، استفراغ و تهوع غیر قابل کنترل.
8- راههای درمان
واکسن‌های مختلفی در دسترس است که خوکها را در مقابل آنفلوانزاى خوکی ایمن می کند .اما در حال حاضر هیچ واکسنی که بتواند برای انسانها در مقابل آنفلوآنزای خوکی ایمنی ایجاد کند در دسترس نیست .
واکسن آنفلوانزاى فصلى ممکن است بر ضد H۳N۲ خوکی کمک کننده باشد ولی مطمئنا به ایمنی و پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی نوع H۱N۱ کمک نخواهد کرد .
چهار دارو ضد ویروس متفاوت وجود دارد که براى استفاده در ایالات متحده براى معالجه آنفلوانزا پروانه‌دار هستند: آمانتادین، amantadine, rimantadine, oseltamivir and zanamivir . تا زمانیکه ویروس ها به این چهار دارو حساس بوده اند می شد از هر چهار دارو استفاده کرد ، اما ویروس‌هاى آنفلوانزاى خوکی که جدیدا از انسانها جدا کردند به آمانتادین و ریمانتادین مقاوم هستند . حالا اداره سلامت ایالات متحده ، CDC استفاده از” oseltamivir “ و “ zanamivir ” را برای معالجه و یا پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی پیشنهاد می کند . بر اساس اعلام “CDC”، دو داروی “Tamiflu” و “Relenza” که داروهای رایج برای مقابله با آنفلوانزا هستند، برای مقابله با تمام گونه های کنونی آنفلوانزای خوکی نیز مؤثرند.
داروهایی که در سال های گذشته برای درمان انواع قوی آنفلوآنزا تولید شده اند، توانایی خوبی برای کمک به مبتلایان به آنفلوآنزای خوکی دارند. در حقیقت همه گیری جهانی بیماری هایی مانند آنفلوآنزای مرغی و سارس در سال های گذشته آمادگی مراجع درمانی را برای مقابله با همه گیری های جدید افزایش داده است.
این در حالی است که برخی از پزشکان معتقدند که استفاده زیاد از داروهای ضد ویروسی میتواند میکروبها را به این داروها مقاوم کند.
مقامات سازمان جهانی بهداشت در این زمینه گفته اند که ۴ تا ۶ ماه طول می کشد تا اولین واکسن برای مبارزه با این ویروس عرضه شود.
دکتر ریچارد بسر، جانشین مدیر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در جلسه توجیهی کاخ سفید در 26 آوریل گفت: "هرگاه ما شاهد ظهور یک گونه تازه آنفولانزا هستیم، کار خود را در صورت نیاز با تولید یک واکسن شروع می کنیم. ما ذخیره هایی از دانه ها ایجاد کرده ایم، ویروس را شناسایی کرده ایم و گفتگوها در حال انجام هستند، پس به این ترتیب اگر تصمیم گرفته شود که باید واکسنی تولید شود، ما می توانیم برای دستیابی به این هدف سریعاً اقدام کنیم."
9- وضعیت کودکان
بیماری آنفلوانزای خوکی در میان تمامی سنین شایع است. به علت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن کودکان و برخی از بیماران دارای سابقه بیماری های حاد، میزان خطرناک بودن هر نوع ببیماری در این دسته از افراد بسیار بیشتر پیش بینی می شود.
البته لازم به ذکر است که هیچ گونه شواهدی مبنی بر اینکه آنفلوانزای خوکی در کودکان کشنده تر از سایر سنین باشد، وجود ندارد اما طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی میزان شیوع این بیماری طبق آمار کشورهای کانادا، شیلی،ژاپن،انگلیس و آمریکا در میان افراد نوجوان بین 12 تا 17 سال بسیار بیشتر است.
مراقبت هایی از قبیل مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده اولین علائم آنفوانزای خوکی و بالا رفتن دمای بدن کودکان به بالاتر از 38 درجه سانتیگراد برای آنها اکیدا توصیه شده تا میزان ریسک این بیماری برای این سنین پایین بیاید.
همچنین اگر کودکی به آنفلوانزا مبتلا شد باید در منزل بماند و مراقبتهایی همانند برخورد با سایر آنفلوانزاها با وی صورت گیرد. باید مقدار زیادی مایعات بنوشند و در استراحت کامل به سر ببرند. با دستور پزشک داروهایی نیز باید مصرف کنند. البته مصرف آنتی ویروس برای کودکان تنها در صورتی موثر خواهد بود که فقط 48 ساعت از شروع علایم اولیه بیماری گذشته باشد. از آنجایی که آنتی ویروسها دارای عوارض جانبی نیز هستند فقط در صورت تجویز پزشک باید به کودکان داده شود.
10- مبتلایان در جهان
بیماری آنفلوانزای خوکی طی مدت بسیار کوتاهی و فقط در فاصله چند ماه تمام قاره ها را به تسخیر خود در آورد. مرجع رسمی اعلام آمار مبتلایان و مرگ و میرهای آنفلوانزای خوکی سازمان بهداشت جهانی است که به طور مرتب آمارها و گزارشات خود را روزآمد می کند. با دقت نمی توان گفت که میزان مرگ و میر و مبتلایان به این بیماری چقدر است زیرا هر دقیقه دامنه آن گسترش می یابد.
در حال حاضر بعد از مکزیکو سیتی ملبورن به “پایتخت آنفلوآنزای خوکی جهان” بدل شده است.
روزنامه “استرالین” نوشت بیماری آنفلوآنزای خوکی در طول سه هفته گذشته در این منطقه هزار برابر افزایش یافته است، بیش از همه مدارس در منطقه ملبورن را مبتلا کرده است و منطقه ویکتوریا را به بدترین نقطه جهان از لحاظ ابتلا به بیماری به ازای سرانه جمعیت بدل کرده است.
شایان ذکر است این آمارها مربوط به روزهای پیش است و تعداد آن تقریبا هر ثانیه افزایش پیدا می کند. معاون دبیرکل سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد در صورت شیوع بیماری آنفلونزای خوکی یک سوم جمعیت جهان به این بیماری مبتلا می شوند.
پزشکان معتقدند که با در نظر گرفتن شیوع بیماری های دیگر در گذشته به طور منطقی می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که در صورت شیوع این بیماری یک سوم مردم جهان مبتلا خواهند شد. در این شرایط حتی اگر بیماری بسیار شدید هم نباشد تعداد زیادی از افراد به آن مبتلا می شوند و حتی آمار مرگ و میر نیز بسیار بالا می رود.
شیوع گونه تازه آنفولانزا که در 22 مارس در منطقه شمال مرکزی مکزیک آغاز شد و تا این تاریخ در سراسر جهان گسترش یافته است، سازمان بهداشت جهانی را وادار کرد تا این رویداد را یک وضعیت اضطراری برای بهداشت عمومی در سطح جهانی اعلام کند.
تا کنون مرگ بیش از هزار مبتلا به این بماری منتشر شده است.
11- شیوع و مبتلایان در ایران به همراه آمار مرگ و میر
نخستین مورد ابتلا به آنفلونزای خوکی در ایران، در اواخر خردادماه تأیید شد. بیمار نوجوانی بود ایرانی‌تبار و مقیم آمریکا که اواخر خردادماه به همراه خانواده‌اش وارد تهران شد. او به هنگام ورود به کشور مورد معاینه و آزمایش قرار گرفت. پس از انجام آزمایش آلودگی این نوجوان ۱۶ ساله به ویروس H1N1 قطعی و پس از آن درمان آغاز شد.
اما فقط چند هفته بعد وزیر بهداشت و درمان از 23 نفر مبتلا به آنفلوانزای خوکی در ایران خبر داد ولی هنوز هیچ آماری در مورد مرگ بر اثر این بیماری در کشور گزارش نشده است. تا پایان هفته گذشته ، تعداد61 مبتلا به این بیماری شناسایی شده اند.
بنابر گفته مقامات بهداشتی در ایران تمام مبتلایان به این بیماری غیر از یک نفر همگی سابقه سفر به خارج از کشور داشته اند و این بیماری را با خود به ایران آورده اند.
در این زمینه دکتر گویا درسمینار آنفلوآنزای خوکی که در انستیتو پاستور ایران برگزار شد، با اشاره به ورود آنفلوانزای خوکی به فاز 6 پاندمی افزود: طبق برآوردها طی دو سال، احتمالا حدود 10 میلیون و 500 هزار نفر تا 24 میلیون در کشورمان به این نوع آنفلوآنزا مبتلا می شوند که از این تعداد 525 هزار تا یک میلیون و 225 هزار نفر نیاز به بستری دارند و برآورد می‌شود حدود 105 هزار تا 245 هزار نفر جان خود را از دست بدهند.
آنفلوآنزای خوکی از حوالی نوروز در قاره آمریکای شمالی و مرکزی و سپس به تدریج در دیگر نقاط جهان گسترش یافت و در حال حاضر در فاز 6 پاندمی این آنفلوآنزا به سر می‌بریم.
پاییز امسال از لحاظ آنفلوآنزای خوکی بسیار هولناک خواهد بود و احتمال دارد در آینده با افزایش تعداد بیماران مبتلا به این نوع آنفلوآنزا در کشور مواجه شویم. این امر گریز ناپذیر است به طوری که سرعت گسترش جغرافیایی این بیماری چهار برابر پاندمی سال 1917 برآورد می شود.
قدرت انتقال آنفلوآنزای خوکی 2 تا 3 برابر آنفلوآنزای فصلی است. رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت می گوید: دلیلی ندارد برای وقوع پاندمی منتظر زمستان باشیم. در مجموع دیرترین زمان بروز پاندمی در پاییز خواهد بود اما در زمان پاندمی این بیماری حدود 98 درصد افراد بیمار خدمات بهداشتی درمانی را از خارج از بیمارستان‌ها دریافت خواهند کرد و پیش بینی می‌شود حدود 5 درصد مبتلایان نیاز به بستری داشته باشند. همچنین حدود یک تا دو درصد کل افراد مبتلا فوت خواهند کرد و این در حالی است که این عدد بسته به شدت بیماری و ارائه خدمات متغیر خواهد بود.
رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت، شایع‌ترین عارضه آنفلوآنزای خوکی را ذات الریه عنوان کرد و گفت: به این منظور موارد ذات الریه را در تمام بیمارستان‌های کشور بررسی می‌کنیم. از طرف دیگر مواردی که به علت آنفلوآنزای خوکی جان خود را از دست داده‌اند بیشتر با تابلوی نارسایی شدید تنفسی و نارسایی کلیوی و شوک جان خود را از دست داده‌اند. همچنین اکثریت موارد شدید این بیماری در گروه‌های خاص از جمله افراد دارای بیماریهای زمینه‌ای بوده است.
دکتر گویا با بیان اینکه پاندمی موج‌های مختلفی دارد و حداقل دو سال گرفتار خواهیم بود، ادامه داد: طی دو سال بروز پاندمی، موج‌های مختلف آن بروز می‌کند و هرموج 6 تا 8 هفته طول می‌کشد و سپس فروکش می‌کند.
شدت هر کدام از این موج‌ها متغیر است اما انتظار می‌رود شدت بیماری و همچنین تعداد مبتلایان در سال اول پاندمی بیشتر از سال دوم باشد. وی با بیان اینکه در فاز شش پاندمی جهانی آنفلوآنزای خوکی انتقال پایدار انسان به انسان، مداوم و افزایشی است، ادامه داد: در این فاز عملیات مهار دیگر بی‌فایده است. در این فاز اقدامات موثر توسط نظام سلامت همه کشورها، کاهش موارد ابتلا، کاهش موارد شدید، کاهش موارد بستری، کاهش موارد نیاز به خدمات ویژه و در نهایت کاهش مرگ و میر است چرا که مهار در زمانی موثر است که بیماری کانون مشخصی داشته باشد.
دکتر گویا با بیان اینکه داروی ضد ویروسی کافی برای آنفلوآنزای خوکی در اختیار داریم، گفت: تاکنون واکسنی که مجوز گرفته باشد، برای این ویروس تهیه نشده است. از طرف دیگر سازمان بهداشت جهانی معتقد است که این ویروس در شرایط فعلی نیازی به واکسیناسیون در سطح وسیع ندارد اما شاید لازم باشد برای گروه‌های خاصی از مردم و همچنین پرسنل بهداشتی درمانی پیش‌بینی‌های لازم صورت گیرد.
12- اقدامات ملی و بین المللی برای مقابله با آنفلوانزای خوکی
کشورها و سازمانهای ملی و بین المللی به ویژه در زمینه بهداشت در ماههای اخیر و پس از شیوع بیماری آنفلوانزای خوکی تلاشهای بسیار زیادی برای مقابله با این بیماری به صورت پیشگیری افراد سالم و درمان افراد مبتلا به این بیماری انجام داده اند.
در برخی از کشورها مدارس، موزه ها و کتابخانه ها بسته شده اند و به مردم توصیه شده است با یکدیگر دست ندهند و ظروف خود را مشترکا استفاده نکنند.
در برخی دیگر از کشورها کلیه رویدادهای سفر نیز معلق شده است. اقدامات قرنطینه داوطلبانه نیز در نقاطی از دنیا صورت گرفته است.
در همین راستا سازمان بهداشت جهانی نیز به عنوان مهمترین سازمان بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت تدابیری اندیشیده است.
اعلام به موقع هشدارها در مورد همه گیری این بیماری از وظایف این سازمان است. کارشناسان و دانشمندانی که
ماه ژوئن در وین گردهم آمدند، تصمیم گرفتند که آنفلوآنزای خوکی را پاندمی یا بیماری مسری جهانی بخوانند.
سازمان بهداشت جهانی برای اولین بار در چهل سال اخیر بیماری آنفلوآنزا را به عنوان پاندمی معرفی کرده و زنگ خطر همگیر شدن این بیماری را به صدا درآورده است. آنفلوانزا با شروع فصل سرما فراگیرتر می‌شود. این اقدامات می تواند دولت ها را با هدف محدود کردن گسترش آنفلوانزای خوکی، به اعمال محدودیت هایی در زمینه تجارت، سفر و سایر زمینه ها رهنمون سازد.
13اقدامات ایران برای مقابله با آنفلوانزای خوکی
علاوه بر برگزاری سمینارهای مختلف برای بررسی جنبه های خطرناک این بیماری در داخل کشور، شرکت در جلسه اضطراری وزیران بهداشت کشورهای مدیترانه شرقی با هدف تصمیم‌گیری درباره برگزاری حج عمره و تمتع در قاهره یکی دیگر از اقدامات ایران در این زمینه است.
در حال حاضر پنج شرکت از کشورهای فرانسه، انگلستان، آمریکا، سوئیس و آلمان در زمینه تولید این واکسن فعالیت می‌کنند و از این بین، سه شرکت با ادعای دستیابی به فن‌آوری تولید آن و کسب مجوز اولیه از سازمان بهداشت جهانی در حال مذاکره برای ثبت در کشورها هستند اما هنوز از میزان اثربخشی و عوارض کاهش این واکسن‌ها اطلاع دقیقی در دست نیست.
با وجود دانش فنی تولید واکسن آنفلوانزای نوع آ در کشور، تنها مشکل موجود در این راه را عدم دسترسی به مقادیر کافی است. طرح تولید این واکسن در ایران به صورت پروژه‌ای مشترک و ملی با سازمان بهداشت جهانی ادامه دارد که در حال حاضر در مرحله مذاکره برای این پروژه مشترک هستند و پس از قدری پیشرفت در زمینه تولید واکسن آنفلوانزای فصلی، می‌توان در خصوص آنفلوانزای نوع آ (H1N1) هم قدم‌های خوبی برداشت.
دکتر لنکرانی وزیر بهداشت ایران با اشاره به وجود مقادیر کافی داروی مورد نیاز آنفلوانزای نوع آ (H1N1) اسلتامیویر(تامیفلو) در کشور گفت: برخی از کشورها از این داروها برای پیشگیری از این بیماری استفاده کرده‌اند و هم‌اکنون با بحران مقاومت به دارو مواجه شده‌اند، از این رو تاکید ما بر مصرف دارو تحت پروتکل درمانی است، البته داروی رده سومی به نام (رلنزا) هم به مقادیر مورد نیاز سفارش داده شده است.
وی، با بیان این که ایران از معدود کشورهایی است که ماده اولیه داروی موثر بر آنفلوآنزای نوع آ را در داخل تولید می‌کند، گفت: هزینه تمام شده این دارو یک سوم نوع وارداتی آن است. البته اقدامات دیگری از قبیل آماده‌سازی سیستم بهداشتی - درمانی تخت‌های مراقبت ویژه و اتاق‌های ایزوله نیز برای بیماران احتمالی آنفلوآنزای نوع آ در کشور در نظر گرفته شده است.
